Hoe vaak  durft men zichzelf die vraag te stellen: “Kon ik nog maar iets vragen”, terwijl het duidelijk wordt, dat het niet mogelijk is. Toch mag je wel   stilstaan en jezelf die vraag stellen. Het is nu eenmaal zo en zoals het  wordt genoemd, de wond, die verlies heet, verdwijnt en als het goed is, blijft er een litteken over. Gelukkig maar, dan heb je toch nog iets met het geleden verlies. Maar ja, wat heb je aan een litteken als herinnering?

Het is niet verboden om  op een bepaalde dag of welke datum dan ook, even stil te staan bij je status. Hoe zit je in het leven en jezelf de vraag stellen, “heb ik het goed gedaan en kan ik tevreden zijn of had ik het anders moeten doen”. Antwoord op die vraag kan door niemand anders dan jezelf worden gegeven.  Is het nu een vreemde situatie om die vraag aan jezelf te gaan stellen? Denk het niet. Er zijn soms van die momenten, dat je even je manier van leven moet checken. Wat had je nog tegen iemand willen zeggen, maar dat kan niet meer. Druk en nog eens  druk, zodat  de vraag nooit is gesteld.

Je kunt natuurlijk spijt hebben, dat je de vraag nooit gesteld hebt, maar wat heb je achteraf aan spijt. Vriend, je weet wel, de dikke van Dale, zegt over spijt: besef dat je iets had moeten doen. Klopt die verklaring?  Beseffen, dat het jammer is, dat je niet  die vraag hebt gesteld of iets heb nagelaten, dat je in feite wel had moeten doen?

Leven wij nu in een wereld, waarin het niet bekend mag worden, dat je spijt hebt, dat iets niet gedaan is, wat wel had moeten gebeuren? Ik durf te bloggen, dat het verleden niet kan worden veranderd en dat je leven verder hobbelt. Daarom is bijna elk moment van de dag een leermoment. Een moment waarop je  je moet realiseren, dat wat je hebt gedaan, zelfs op dat moment anders had kunnen worden gedaan. De bekende dichteres Johanna van Buren schreef in een van haar bundels: “heb ik ze wel lief gehad, die met mij gingen op het levenspad”. Die tekst vind ik belangrijk en is te doorgronden met de vraagstelling: ‘voldoe ik aan de vraagstelling van de dichteres?’.

Het leven waarin wij leven moet ook niet doorlopend worden getoetst aan een kwaliteitsnorm. De kreet ISO gecertificeerd gaat wat de mensheid  betreft te ver vind ik. Doorlopend toetsen of je aan de kwaliteitsnorm voldoet schiet ook weer door. Wat is normaal. Wij moeten nu leven volgens het ’ nieuwe normaal ‘. In die nieuwe lifestyle-fase wordt ons opgelegd hoe het verder moet.

Wat de gestelde vraag betreft, zoals ik in de intro  stelde, is dat nu vreemd of schamen velen zich daar nog steeds voor. Ik beken, dat ik regelmatig stil sta en zaken uit het verleden overdenk en dan doordenk naar het heden. Dit alles in de trant van wat had ik anders moeten doen in de wetenschap, dat  wat is gebeurd, niets meer kan veranderen. Wel kan ik, maar dat geldt ook voor u, als lezer van deze blog, het voornemen hebben om wat is gedaan in de toekomst anders te gaan doen.

Als je dan zo, in gedachten,  door je vriendenbestand en je naaste familie dwaalt, heeft u dan (n)ooit de stille wens om aan die ander een vraag te willen stellen? Vreemd, dat je weet, op dat moment, dat het niet meer kan. Het is niet meer mogelijk, omdat de vriendschap voorbij is of omdat de persoon aan wie je die vraag had willen stellen, zoals dat zo mooi heet, ons is ontvallen. Je kunt die vraag wel stellen, maar het antwoord blijft achterwege. Suggestief kun je, als je de persoon in kwestie goed kende, vermoeden wat zijn of haar antwoord zou zijn geweest.

Vreemd dat, zoals ik enige tijd geleden blogde, dat afsluiten het nieuwe loslaten is, maar dat deze gedachtengang niet altijd opgaat. Het gemis om vragen te mogen stellen aan personen die je dierbaar zijn, kun je niet afsluiten. De tijd zal het leren veronderstelt men dan, maar ook die gedachte gaat niet op.

Mijn insteek is, dat je mag blijven stilstaan en vragen in gedachten mag en kan stellen aan personen die er niet meer zijn. Dit alles in de veronderstelling als een soort check voor jezelf, dat je keuze of plan wordt onderbouwd en het een steun voor je is. Toen ik in 1986 ons huis in oktober kocht, heb ik in gedachte mijn vader wel gevraagd, die in februari was overleden, wat hij zou doen. Mijn gevoel zei, door die vraag te hebben gesteld, nu 33 jaar geleden,  doen. Ben dankbaar hem te hebben gevraagd, zelfs toen “het niet meer kon”.